donderdag 31 oktober 2013

transformatie


Vandaag in het nieuws: "Hyves stopt als sociaal netwerk en gaat zich volledig toeleggen op online gaming. De transformatie naar een gaming-portal moet begin december zijn voltooid."

transformatie betekent: 'een andere vorm krijgen, gedaanteverwisseling'

Als er een transformatie plaatsvindt, dan wil dat zeggen dat er een grote verandering is. Iets of iemand komt er totaal anders uit te zien. Dat kan op mensen slaan (iemand krijgt een nieuwe 'look'), op dieren (een rups wordt een vlinder), maar ook op zaken, zoals Hyves: dit was een site om vrienden te maken en berichtjes uit te wisselen, vergelijkbaar met Facebook, maar nu wordt het een site om spelletjes op te spelen.

Bij transformatie hoort ook een werkwoord: transformeren ('een andere vorm krijgen/geven').

  • De transformatie van het voormalige kantoorgebouw aan de Badhuisweg in Scheveningen naar een woonvoorziening voor ouderen met dementie is gereed.
  • Van een saaie ambtenaar transformeerde hij in een flitsende zakenman.
  • Sommige mensen willen Zwarte Piet transformeren: er moeten 'regenboogpieten' komen.
  • De kunstenaar heeft oude troep tot een kunstwerk getransformeerd.
Extra
Je hebt vroeger vast wel de Disneyfilm Belle en het Beest gezien. Daarin zie je op het eind een mooie transformatie: het beest verandert in een prins!


donderdag 24 oktober 2013

stereotype

Het nieuws over Zwarte Piet was de afgelopen dagen niet te missen. Er zijn mensen die vinden dat de traditie rondom de knechten van Sinterklaas racistisch oftewel beledigend is. De Pieten doen aan de slavernij denken. Een speciale onderzoeksgroep gaat nu onderzoeken of Zwarte Piet daadwerkelijk een racistisch stereotype is.

stereotype betekent: 'vaststaand beeld; (menselijke) figuur met vaste, kenmerkende eigenschappen'

Zwarte Pieten zien er niet allemaal exact hetzelfde uit, maar zijn toch allemaal te herkennen als Zwarte Piet. Dat komt doordat elke Zwarte Piet enkele herkenbare uiterlijke kenmerken en eigenschappen heeft: een zwart gezicht, zwarte krullen, een platte muts/pet met een veer, een speciale outfit (jas en pofbroek) en qua karakter vrolijk, speels en een beetje dommig. Dat vaststaande beeld van Zwarte Piet, dat iedereen op min of meer dezelfde manier in zijn hoofd heeft, kun je een stereotype noemen.

Er zijn veel beroepen en bevolkingsgroepen waarbij mensen een stereotype in gedachten hebben. Vaak is het een overdreven beeld dat in werkelijkheid nooit voor iedereen binnen zo'n groep kan kloppen en daardoor beledigend is. Het gaat meestal niet alleen om uiterlijke kenmerken, maar vooral ook om eigenschappen en gewoontes. Een bekend beeld van ambtenaren is bijvoorbeeld dat ze lui zijn en op hun werk niet veel meer doen dan koffie drinken.

Naast het zelfstandig naamwoord stereotype bestaat ook het bijvoeglijk naamwoord stereotiep, dat 'vast, onveranderlijk, clichématig' betekent.

  • Het stereotiepe beeld van een nerd is een jongen met een brilletje die weinig aandacht heeft voor sociale contacten.
  • In zijn verhalen komen altijd stereotiepe formuleringen terug.
  • Het domme blondje is een bekend stereotype.
Extra
In films, toneelvoorstellingen en reclames worden vaak bewust bekende stereotypen gebruikt, zodat de personages goed herkenbaar zijn voor het publiek. Dit Engelstalige filmpje gaat daarover.

donderdag 17 oktober 2013

subsidie

De meeste bibliotheken krijgen subsidie.
Scholen, stichtingen, kunstenaars ... ze willen allemaal goede en mooie dingen doen en maken. Dat kost meestal geld. En scholen, stichtingen en kunstenaars zijn vaak niet rijk. Daarom vragen ze voor hun activiteiten nogal eens subsidie aan.

subsidie betekent: 'financiële steun van de overheid'

De overheid: dat zijn gemeentes, provincies, het Rijk of de Europese Unie. Die geven subsidies aan projecten die goed of leuk of mooi zijn voor het land en de mensen. Er is natuurlijk niet eindeloos veel geld beschikbaar, dus er is vaak veel te doen over het geven of juist schrappen van subsidies.

  • Doordat de gemeente niet elk jaar tonnen subsidie wil betalen, is het buitenzwembad nu gesloten.
  • Het congres van Onze Taal is onder andere mogelijk door een subsidie van het ministerie van Onderwijs.
  • Met Europese subsidies zijn in armere lidstaten van de EU veel goede wegen aangelegd.

Je maakt waarschijnlijk zelf ook wel gebruik van instellingen die gesubsidieerd worden door de overheid - denk maar aan de bibliotheek en de sportclub. En misschien zitten er wel gesubsidieerde zonnepanelen op het dak van je huis.

Extra
Sommige kunstvormen, zoals opera en ballet, zijn duur om te maken. Zonder subsidie zou een kaartje voor een voorstelling honderden euro's kunnen kosten. Dan zou je dit nooit kunnen zien.

donderdag 10 oktober 2013

diplomaat

De afgelopen dagen ging het in het nieuws vaak over de Russische diplomaat Dmitri Borodin: 'Arrestatie Russische diplomaat ontaardt in rel', 'Diplomaat Borodin tevreden met Nederlandse excuses'. Dat Borodin een Rus is, is duidelijk. Maar wat is precies een diplomaat?

diplomaat betekent: 'iemand die namens de regering van zijn land in het buitenland werkt'

Iemand die in het buitenland werkt als diplomaat, probeert daar dingen voor elkaar te krijgen die gunstig zijn voor zijn vaderland: hij verdedigt en vertegenwoordigt zijn land in onderhandelingen en gesprekken. Een diplomaat is goed in het overtuigen van mensen en het leggen en onderhouden van contacten. En hij moet goed op de hoogte zijn van de gewoontes en gebruiken van het land waar hij naartoe gaat, en veel weten van de onderwerpen waarover hij gaat praten.

Als diplomaat heb je een heel bijzonder recht: je bent 'onschendbaar'. Dat is een soort bescherming die betekent dat je nergens voor gestraft kunt worden door de politie of een rechter in het land waar je werkt. Dit recht is ingesteld om ervoor te zorgen dat diplomaten ongestoord hun belangrijke werk kunnen doen, zonder ergens bang voor te hoeven zijn.

De onschendbaarheid zorgt ook weleens voor rare situaties: als een diplomaat een verkeersovertreding maakt, kan hij bijvoorbeeld geen boete krijgen. En toen de Russische diplomaat Borodin vorige week werd gearresteerd omdat hij werd verdacht van kindermishandeling, moest Nederland excuses aanbieden aan Rusland: de politie had hem niet mogen oppakken.

Extra
Dit filmpje laat in anderhalve minuut zien hoe de wereld van een diplomaat eruit kan zien: veel mannen in zwarte pakken, veel nieuwe ontmoetingen en veel gepraat.

donderdag 3 oktober 2013

markant

Er bestaan aardig wat bedrijven met de naam Markant – het is bijvoorbeeld een tijdschrift, een restaurant en een merk van producten in sommige supermarkten. Waarom kiezen die bedrijven allemaal deze naam? Is er iets bijzonders met het woord markant?

markant betekent: 'opvallend, opmerkelijk'

Markante mensen, dieren of dingen vallen op; je vergeet ze niet snel. Ze hebben bijzondere, speciale, verbazingwekkende, eigenaardige en/of aparte kenmerken. Een markant persoon heeft bijvoorbeeld een opvallend uiterlijk (zoals grote oren of een lange baard), of andere bijzondere eigenschappen waarmee hij of zij indruk maakt op anderen: de persoon kan goed spreken in het openbaar, of staat bekend om zijn originele grappen.

Ook één specifieke eigenschap of een voorwerp kan markant worden genoemd, of begrippen als 'het verschil' en 'de plek'.
  • Zij is te herkennen aan haar lange blonde haar, zwarte kleding en een markante neus.
  • Harry Mulisch was een markante figuur in de Nederlandse literaire wereld.
  • Vorig jaar werden er 75 inbraken geteld en nu wel 250. Dat is een markant verschil!
  • Het bekende restaurant bevindt zich op de meest markante plek van het dorp.
Extra
Op het internet worden heel veel filmpjes geplaatst waarin markante personen en acties te zien zijn – bijvoorbeeld op de site van De wereld draait door. Ooit een man gezien die eet uit zijn baard?