donderdag 30 januari 2014

bewind

'Staatssecretaris Weekers is de eerste bewindspersoon die zijn ontslagbrief indient bij koning Willem-Alexander.' Wat voor soort persoon is staatssecretaris Frans Weekers? Wat is bewind?

bewind betekent: 'macht' of 'bestuur, regering'

Iemand die ergens het bewind heeft of voert, heeft de macht: hij of zij heeft de leiding over bijvoorbeeld een bedrijf of een land. De groep die de macht heeft, bijvoorbeeld het bestuur van een bedrijf of de regering van een land, kan ook het bewind genoemd worden.
  • De rijkste personen voerden het bewind in die middeleeuwse stad.
  • De werkloosheid van Rusland daalt onder het bewind van president Poetin.
  • Duizenden Egyptenaren waren zaterdag op het Tahrirplein om hun steun te betuigen aan het militaire bewind.
Mensen die het bewind voeren, worden ook wel bewindspersoon, bewindsman, bewindsvrouw of bewindslieden genoemd. Deze woorden worden bijvoorbeeld veel gebruikt voor leden van de Nederlandse regering: ministers en staatssecretarissen, zoals Frans Weekers.

Extra
Bewindslieden van de regering komen regelmatig in de Tweede Kamer om hun plannen en besluiten uit te leggen of te verdedigen. Er wordt dan natuurlijk meestal serieus gepraat, maar soms valt er ook wat te lachen.

donderdag 23 januari 2014

afkondigen

'Wapenstilstand in Kiev afgekondigd tot 18.00 uur', staat vandaag in de Volkskrant. Wat is er gebeurd in Kiev? Wat wil 'wapenstilstand afgekondigd' precies zeggen?

afkondigen betekent: '(officieel) bekendmaken, zeggen dat het gaat gebeuren'

Het woord afgekondigd in de nieuwskop betekent 'bekendgemaakt'; het is het voltooid deelwoord van het werkwoord afkondigen. In dit geval is er bekendgemaakt dat er tot 18.00 uur een wapenstilstand is: er wordt tot die tijd dus niet gevochten.

Afkondigen komt best vaak voor in nieuwsberichten. Het gaat dan meestal om officiële, belangrijke besluiten.
  • Thaise regering kondigt noodtoestand af in Bangkok.
  • Het KNMI heeft voor het hele land code geel afgekondigd als waarschuwing voor zware windstoten.
  • Gemeenten mogen geen vuurwerkverbod voor de hele gemeente afkondigen.
Gek genoeg heeft afkondigen ook nog een andere betekenis, die bijna het tegenovergestelde betekent. Afkondigen betekent namelijk ook 'vertellen dat iets is afgelopen'. Een radio-dj kan bijvoorbeeld een net gedraaid liedje afkondigen, waarbij de artiest, de titel en soms nog meer informatie worden genoemd. Dit afkondigen staat tegenover aankondigen: 'vertellen dat iets begint of gaat gebeuren'.

Extra
Vroeger werden programma's op tv aan- en afgekondigd door een omroeper of omroepster. Hoe dat ging, zie je in dit filmpje.


donderdag 16 januari 2014

vastgoed

Vast goed kan voorkomen als twee losse woorden in zinnen als 'Het komt vast goed' en 'Maak je niet druk, jouw antwoord is vast goed.' Maar de combinatie kan ook één woord zijn: vastgoed. En dat heeft een heel andere betekenis ...

vastgoed betekent: 'gebouwen en de grond waarop die staan'

Het begrip vastgoed slaat op grote, niet-verplaatsbare bezittingen; meestal gaat het om gebouwen (huizen, kantoren) en de grond die daarbij hoort.

Goed heeft niet alleen de betekenis 'geschikt, juist', maar kan ook 'ding, voorwerp, zaak, bezitting' betekenen ('goederen'). Bij vastgoed gaat het om 'vaste bezittingen': zaken die op een vaste plek staan. Een andere term hiervoor is onroerend goed. Onroerend betekent eigenlijk 'niet bewegend'.
  • De vastgoedprijzen zijn behoorlijk gedaald; volgens economen is het nu de ideale tijd om te investeren in een woning of een bedrijfspand.
  • Mensen die onderhandelen over het kopen, huren en verkopen van gebouwen werken in de vastgoedsector.
  • Rijke mensen bezitten vaak vastgoed in het buitenland, zoals een villa mét zwembad in Frankrijk of een Spaans landhuis met een tennisbaan erbij.
Extra
Een persoon die zich veel bezighoudt met vastgoed, is een makelaar: iemand die voor zijn beroep mensen helpt bij het kopen of verkopen van huizen. Het satirische tv-programma Koefnoen maakte een paar jaar geleden een grappig filmpje over het werk van de makelaar.

donderdag 9 januari 2014

vaandel


De Koninklijke Landmacht bracht vandaag een vaandelgroet aan koning Willem-Alexander met 24 vaandels. Wat houdt zo'n groet in, en wat zijn vaandels?

vaandel betekent: 'vlag van een groep (soldaten) die aan een stok wordt gedragen'

Een vaandel is een soort vlag. Meestal worden ze op een stok gedragen in een optocht van een groep mensen – vaak soldaten. Elke groep heeft zijn eigen vaandel, die te herkennen is aan specifieke kleuren, tekens of teksten. Het is een soort symbool: het herkenningsteken van de groep.

Vroeger werden vaandels veel gebruikt in legertroepen. Tegenwoordig zie je ze vooral bij plechtige, officiële gebeurtenissen, zoals vandaag tijdens de vaandelgroet aan de koning. Hierbij lieten 24 verschillende regimenten hun vaandel aan de koning zien, omdat de landmacht precies 200 jaar bestaat. Soms wordt er bij dit soort plechtige gebeurtenissen ook sierlijk gezwaaid met de vaandels; dat heet vaandelzwaaien, vendelzwaaien of vendelen.

Vaandel komt ook voor in de uitdrukking 'iets/iemand hoog in het vaandel hebben staan'; dit betekent 'iets/iemand erg belangrijk vinden'.

Extra
Vandaag werd dus een vaandelgroet aan de koning gebracht. Hij kreeg daarbij ook een sabel (een soort zwaard) overhandigd, waarop hij zelf een muntje moest teruggeven. Toen bleek dat het lastig zoeken is met een handschoen in je broekzak: kijk maar naar dit filmpje.