donderdag 19 december 2013

amnestie


'Greenpeace opgelucht door Russische amnestie'. Weet jij waarom de milieuorganisatie Greenpeace opgelucht is?

amnestie betekent: 'het besluit om iemand of een groep mensen geen straf te geven'

Deze week werd bekendgemaakt dat in Rusland een amnestiewet is aangenomen. Daardoor zullen actievoerders van Greenpeace die in het land werden vastgehouden, worden vrijgelaten. Aan deze actievoerders wordt nu namelijk 'amnestie verleend'.

Amnestie komt van een Grieks woord dat 'vergeten' betekent. Als 'amnestie verleend wordt', dan wordt de straf die iemand had gekregen 'vergeten', oftewel 'ingetrokken, kwijtgescholden'.


Extra
In sommige landen worden erg wrede straffen gegeven: mensen worden alleen maar gestraft vanwege hun geloof of omdat ze hun mening lieten horen. De organisatie Amnesty International, die strijdt tegen de schending van mensenrechten, probeert deze mensen te helpen.

donderdag 12 december 2013

summum

  • Samenspelen is voor muzikanten het summum.
  • Deze week begint het WK darts, het summum in de dartsport.
  • Ik heb veel mooie auto’s gezien, maar de nieuwe van oom Kees is het summum.
  • Bij Oud en Nieuw is het vuurwerk om twaalf uur het summum.

summum betekent: 'hoogtepunt, toppunt'

Summum is een woord uit het Latijn. Het woord summus betekende in die taal 'hoogste'. Summum met de betekenis 'hoogtepunt' is daarvan afgeleid.

In het Nederlands wordt summum gebruikt voor hoogtepunten op allerlei gebieden, zoals je in de voorbeeldzinnen bovenaan kunt zien. Vaak staat na summum het woord van, en daarna komt dan om wát voor hoogtepunt het gaat. Ook toppunt wordt op die manier gebruikt:
  • Een zwembad in de tuin is het toppunt/summum van luxe.
  • Je pincode op je pinpas schrijven is het toppunt/summum van domheid!
  • Trouwen is het toppunt/summum van romantiek.
  • Haar sinterklaassurprises zijn het toppunt/summum van creativiteit.
  • De gehaktballen van mijn oma zijn het toppunt/summum van lekker eten. 
Extra
Het summum van lef is misschien wel de sprong vanuit de ruimte naar de aarde die de Oostenrijker Felix Baumgartner vorig jaar maakte!

donderdag 5 december 2013

gard


'Vol verwachting klopt ons hart, wie de koek krijgt wie de gard!' Deze zin heb je de afgelopen weken vast veel gehoord en misschien ook nog weleens gezongen. Maar weet je ook wat er eigenlijk precies wordt gezongen? Wat wordt er bedoeld met de gard?

gard betekent: 'roe', 'bosje takken om mee te slaan (als straf)'

De zin die in het liedje Zie de maan schijnt door de bomen wordt gezongen, betekent 'We wachten vol spanning af wie van Sinterklaas iets lekkers (koek) krijgt, en wie voor straf wordt geslagen met een bosje takken (de gard) omdat hij/zij stout is geweest.'

Gard betekent dus hetzelfde als het woord roe, dat je uit andere sinterklaasliedjes kent. (Bijvoorbeeld uit Zie ginds komt de stoomboot: 'Wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe.') Vroeger werden kinderen hier echt mee geslagen – meestal op school, door schoolmeesters.

Tegenwoordig wordt een gard of roe niet meer gebruikt; we kennen de voorwerpen nu alleen nog uit oude verhalen en liedjes, en zien ze soms 'voor de show' in de hand van een Zwarte Piet. Terwijl kinderen er vroeger waarschijnlijk echt bang voor waren, wordt er tegenwoordig over gezongen zonder echt bij de betekenis stil te staan.

De oude vorm van gard is garde, met een e op het eind. Dat woord wordt nu onder andere nog gebruikt voor een keukengereedschap waarmee je bijvoorbeeld beslag kunt kloppen.

Extra
Natuurlijk sluiten we op 5 december af met een sinterklaasfilmpje. Er zijn veel filmpjes in omloop met sinterklaasbloopers. Kennen jullie dit filmpje al?