dinsdag 24 februari 2015

speculeren


Had je het al gehoord? "Na maanden speculeren is het hoge woord er eindelijk uit: Katja en Thijs gaan scheiden", staat op Telegraaf.nl.

speculeren betekent: 'dingen bedenken die misschien waar zijn,  zouden kunnen zijn gebeurd óf kunnen gebeuren'
speculeren op iets betekent: 'er al van uitgaan dat iets gebeurt'



  • Op Twitter werd druk gespeculeerd over de oorzaak van het ongeluk.
  • Het blijf speculeren, maar de club vermoedt dat een oud-bestuurslid het geld uit de kluis heeft gestolen.
  • De politieke partij speculeert op een overwinning bij de verkiezingen.
  • De coach wil nog niet speculeren op een kampioenschap.
Van speculeren kun je een zelfstandig naamwoord en een bijvoeglijk naamwoord afleiden. Welke twee woorden zijn dit? Maak met beide woorden een zin.

Speculeren heeft ook nog een speciale betekenis. In de handel (het kopen en verkopen van producten) betekent het 'dingen kopen en daarna weer duurder verkopen, zodat je winst maakt'. Wat is de relatie met de algemene betekenis van speculeren, denk je?
a. Je gaat ervan uit dat je winst zult maken: je neemt de gok.
b. Je moet verhalen verzinnen om de producten te kunnen verkopen. 

Video
Een spelprogramma waarbij veel wordt gespeculeerd, is Wie is de Mol? Niet alleen de kandidaten die meedoen speculeren over de vraag wie de Mol is, maar ook alle kijkers van het programma. Vorig jaar gebeurde dit zelfs op televisie, in het programma De wereld draait door.











dinsdag 17 februari 2015

impuls


'De bouw van zeven Zeeuwse vakantieparken is een enorme impuls voor de werkgelegenheid in deze provincie', staat op de website van de NOS.

impuls betekent: 'een stimulerende prikkel, een duw in de goede richting' 

en 'een plotseling idee, een spontane actie'
  • De nieuwe vakantieparken in Zeeland geven de werkgelegenheid een impuls, omdat hierdoor meer mensen een baan zullen vinden.
  • De spelers van dat voetbalelftal moeten een nieuwe impuls krijgen, anders blijven ze maar verliezen.
  • De carnavalsweek is een enorme impuls voor de horeca.
  • Zij heeft die dure schoenen in een impuls gekocht.
  • Mijn moeder zei dat het bakken van die appeltaart een impuls was.
Impuls is een zelfstandig naamwoord. Is het een de-woord of een het-woord? (Tip: een aanwijzing voor het juiste antwoord vind je in de tekst bovenaan en in de tweede voorbeeldzin.)

Wat betekent het bijvoeglijk naamwoord impulsief? Maak een zin met dit woord.

Video
Een impuls (in de eerste betekenis) kan ook uitgedrukt worden in geld! Je kunt bijvoorbeeld zeggen dat iets 'een impuls van 5 miljard euro geeft', zoals te horen is in deze nieuwsreportage.


dinsdag 10 februari 2015

illegaal

Omdat marechaussees (politieagenten die ook militair zijn) op dit moment belangrijke gebouwen moeten bewaken, is er minder controle aan de grens. Daardoor zijn er binnenkort misschien meer illegalen in Nederland, meldt de krant De Telegraaf.

illegaal betekent: 'iemand die zonder officieel verblijfsdocument in een land woont' en 'zonder een officieel verblijfsdocument in een land wonen'

  • De zeven illegalen die in een vrachtwagen Europa waren binnengekomen, werden uiteindelijk toch ontdekt en opgepakt door de politie.
  • Het is niet bekend hoeveel mensen illegaal in Nederland verblijven.
  • Veel mensen die illegaal in Nederland zijn, durven niet naar een ziekenhuis  te gaan, ook al zijn ze erg ziek.
Als iemand een illegaal wordt genoemd, gaat het om een zelfstandig naamwoord. Als over iemand wordt gezegd dat hij of zij illegaal (in een land) is, gaat het om een bijvoeglijk naamwoord.

Het bijvoeglijk naamwoord illegaal kan in plaats van bij mensen ook bij dingen en werkwoorden worden gebruikt. Bijvoorbeeld: illegaal downloaden, illegaal vuurwerk, illegale drugs. Wat betekent illegaal dan?

Wat is het tegenovergestelde van illegaal?

Video

Hoewel illegalen officieel niet in Nederland mogen verblijven, vinden veel mensen dat ze in de winter, als het koud is, opgevangen moeten worden. Eind vorig jaar zeiden enkele politici dat bijvoorbeeld in het RTL Nieuws.
Extra
Illegalen worden ook wel ongedocumenteerden genoemd: ze hebben geen 'documenten'.

dinsdag 3 februari 2015

scenario

Het gaat niet goed met de winkel V&D. Een deskundige zei afgelopen weekend in het nieuws dat een faillissement (moeten sluiten vanwege te veel schulden) het enige overgebleven scenario is.

scenario betekent: 'beschrijving van wat kan gebeuren, verwachting van hoe dingen gaan' en 'beschrijving van hoe iets (mogelijk) gebeurd is'
  • In het slechtste scenario is de tunnel pas over twee jaar weer open.
  • Het ideale scenario is dat Tom zijn rijbewijs voor de zomer haalt, zodat hij ook kan rijden tijdens de vakantie.
  • Helaas zullen we bij elk scenario geld verliezen.
  • In een moordonderzoek houdt de politie rekening met verschillende scenario's.
  • Als er de komende maanden te weinig regen valt, dan kan het scenario van 2001 en 2002 zich in Brazilië herhalen: te weinig stroom en drinkwater.

De oorspronkelijk betekenis van scenario is 'draaiboek, schema en beschrijving van scènes'. Bij welke kunstvormen wordt zo'n scenario gebruikt? Noem er minstens twee.
Leg uit wat de volgende samenstellingen betekenen: nachtmerriescenario, noodscenario, filmscenario

Video
Na de ramp met vlucht MH17 op 17 juli vorig jaar zei premier Rutte dat "het zwartste scenario werkelijkheid was geworden": iets ergers had niet kunnen gebeuren.