dinsdag 21 april 2015

tragisch

'Door de tragische scheepsramp van zaterdag wordt het probleem van de bootvluchtelingen snel besproken door de ministers van Buitenlandse Zaken', meldt een Belgische krant.

tragisch betekent: 'heel erg/ernstig', 'zeer droevig/treurig'

  • Er zijn drie doden gevallen bij een tragisch ongeluk op de A2.
  • Het was een tragische dag voor de familieleden van de slachtoffers.
  • Het is tragisch om te zien dat de man die altijd zo succesvol was, nu op straat leeft.
Waarom staat er in 'een tragische dag' een e achter tragisch, en in 'een tragisch ongeluk' niet?
Naast het bijvoeglijk naamwoord tragisch bestaat er een zelfstandig naamwoord met de betekenis 'ernstige, treurige gebeurtenis'. Dit woord heeft ook nog de speciale betekenis 'toneelstuk dat treurig afloopt'. Welk woord is dat?

Video
Over tragische verhalen en gebeurtenissen kun je vertellen in woorden, maar ook in muziek. Als je naar 'tragische muziek' luistert, voel je je vanzelf wat droevig of somber. Misschien heb jij dat wel met de 'Tragische Ouverture' van de componist Johannes Brahms.

dinsdag 14 april 2015

ophef


De omroep VPRO gaat binnenkort de film Going Clear uitzenden op de Nederlandse tv. "In de Verenigde Staten zond zender HBO de film eind maart uit. Dit leidde tot veel ophef", staat op Trouw.nl.

ophef betekent: 'opwinding/gedoe over iets'
  • In Noord-Brabant is ophef ontstaan over beelden van begrafenissen die ongevraagd op internet worden gezet.
  • De uitspraken van Geert Wilders zorgen regelmatig voor ophef.
  • Wat een ophef over de zangkwaliteiten van die soapster; er zijn wel belangrijkere dingen in de wereld!
Als er ophef over iets ontstaat, dan is er iets aan de hand. Mensen maken zich druk over iets wat is gezegd of gebeurd; ze vinden het verkeerd of slecht. Beschrijf een gebeurtenis die leidde tot ophef bij jou op school.

Ophef is ontstaan uit het werkwoord opheffen. Dit betekent oorspronkelijk 'omhoogtillen', waaruit een figuurlijke betekenis ontstond: 'overdreven veel positieve dingen over iets of iemand zeggen, veel mooier maken dan de werkelijkheid'. Welk deel van die figuurlijke betekenis is in ophef verdwenen?
Bonusvraag: het werkwoord opheffen heeft ook nog een heel andere betekenis. Welke? Het past bijvoorbeeld in de zin: 'Ik ga mijn rekening bij de bank ...; ik stap over naar een andere.'

Video
Heb jij het ook meegekregen? Een paar maanden geleden was er ophef over de blauwe vinkjes onder WhatsApp-berichten. Het kwam zelfs in het nieuws.

dinsdag 7 april 2015

omstreden

In het nieuws: 'Het effect van soja in de voeding van nierpatiƫnten blijft omstreden', 'Omstreden coach ontslagen bij voetbalclub Wigan Athletic', 'Maleisiƫ neemt omstreden antiterreurwet aan'.

omstreden betekent: 'iets of iemand waarover mensen het oneens zijn' en 'iets of iemand waar slechte verhalen over bekend zijn'
  • Over die omstreden wet heeft de Tweede Kamer urenlang vergaderd; uiteindelijk stemde de meerderheid voor.
  • De burgemeester moest uiteindelijk opstappen, want er kwamen steeds meer verhalen over zijn omstreden verleden in het nieuws.
  • Winston Churchill was een omstreden persoon; de Britse bevolking had een haat-liefdeverhouding met hem.
In omstreden zitten de woorden om en gestreden, een vorm van het werkwoord strijden. Wat betekent het woord dus letterlijk?

Welk voorvoegsel moet je voor omstreden zetten om het woord met de tegenovergestelde betekenis 'iets/iemand waar geen discussie over is' te krijgen? Maak een zin met dat woord.

Video
Twee weken geleden was de politicus Johan Houwers in het nieuws. In 2013 moest hij uit de Tweede Kamer vertrekken omdat hij over sommige zaken had gelogen, maar nu kon hij onverwachts weer terugkeren. Zowel Houwers zelf als zijn terugkeer is omstreden: zie het RTL Nieuws.