donderdag 31 januari 2013

bondskanselier

Angela Merkel, sinds 2005 bondskanselier van Duitsland. (© foto: Wikimedia Commons)

Eigenlijk is het best bijzonder om een koninkrijk te zijn: dat zijn maar een paar landen in Europa. Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, Zweden, Denemarken en Spanje. De meeste andere landen zijn republieken.
Wie 'de baas' is in een republiek, is niet overal hetzelfde. In Frankrijk en Amerika is de president het machtigst, in Italië is het de premier, en in Duitsland ... de kanselier. De bondskanselier om precies te zijn; Duitsland is officieel namelijk een bondsrepubliek. Deze functie kun je vergelijken met die van een premier. Duitsland heeft overigens ook wel een president, maar die heeft weinig échte macht. Net als de koningin – of koning! – in Nederland.

bondskanselier betekent: 'regeringsleider in een bondsrepubliek'

Premiers en bondskanseliers werken altijd samen met de rest van de regering; ze nemen nooit in hun eentje beslissingen. Als dat wel gebeurt, krijgen ze trekjes van een dictator: dat is een alleenheerser. In het filmpje hieronder (van De Speld) wordt net gedaan alsof Nederland vanaf 1 februari een dictatuur is. (Gelukkig is dat niet zo!)

donderdag 24 januari 2013

poliep

Van zingen krijg je poliepen, lijkt het wel! Nu heeft Nielson er een op zijn stembanden. En eerder had Jan Smit een poliep, en Marco Borsato, en Gerard Joling, en Björk, en Caro Emerald, en ...

Een poliep kan trouwens ook ergens anders zitten, bijvoorbeeld in je neus of in je dikke darm.

poliep betekent: 'uitstulpend gezwel op een holle plek in je lichaam'

Een poliep is eigenlijk een slijmvliestumor. Dat klinkt eng, maar woekerend ('wildgroeiend') weefsel is lang niet altijd kanker. Darmpoliepen kunnen na een aantal jaar wel kwaadaardig worden; daarom worden ze weggehaald als ze bij een darmonderzoek gevonden worden. Andere poliepen, bijvoorbeeld op je stembanden, zijn vooral lastig: ze worden verwijderd omdat ze in de weg zitten.

Er zijn trouwens ook dieren die poliepen heten. Net als de gezwellen zitten ze met een steeltje ergens aan vast. Poliepen vormen samen koraal.

Extra
Nielson wordt volgende week geopereerd. Luister nog maar even goed hoe hij met poliep klinkt. Misschien is het over een paar maanden wel anders!

donderdag 17 januari 2013

rijp

Een wit laagje op het gras, op bladeren, op spinnenwebben: je ziet het vaak als je in de winter 's ochtends naar buiten gaat. Wat je dan ziet, heet rijp. Rijp is geen sneeuw, maar een soort ijs: het zijn bevroren druppels, ijskristallen. Het kan om bevroren dauw gaan, maar ook de waterdamp die in de lucht zit (want buitenlucht is altijd een beetje vochtig) kan bevriezen en zo aan voorwerpen vast blijven zitten. Rijp zit ook vaak op bovenleidingen van het spoor; daar hebben de treinen soms last van.

rijp betekent: 'witte aanslag van ijskristallen'

Op YouTube staat een filmpje waarin rijp te zien is; doordat de filmer vaak inzoomt, kun je goed zien hoe rijp er van dichtbij uitziet.


donderdag 10 januari 2013

kleinkunst

"De kleinkunst is dood als Theo Maassen zijn grappen nader moet verklaren", stond vandaag in de Volkskrant. Theo Maassen is al een paar dagen in het nieuws vanwege een paar zeer grove grappen uit zijn cabaretprogramma Met alle respect, dat laatst op tv was. Maar wat wordt er bedoeld met kleinkunst?

kleinkunst betekent: 'vorm van amusement op een (klein) podium, in een theater'

Vaak wordt met kleinkunst hetzelfde bedoeld als met cabaret; cabaretiers worden ook wel kleinkunstenaars genoemd. Maar ook andere kleinschalige optredens, vooral met zang, vallen onder dit begrip.

Cabaretière Katinka Polderman is een goed voorbeeld van een kleinkunstenaar: in haar cabaretvoorstellingen, maar ook daarbuiten, schrijft en zingt ze geregeld liedjes, vaak met een satirische (spottende) inslag. Zoals haar loflied op Ivo Niehe.