toerekeningsvatbaar

Jasper S., de moordenaar van Marianne Vaatstra, is "volledig toerekeningsvatbaar". Dat zei de officier van justitie gisteren in de rechtbank in Leeuwarden. Maar wat is toerekeningsvatbaar eigenlijk? En waarom is dat in een rechtszaak zo belangrijk?

Je kunt het best kijken naar hoe het woord in elkaar zit. 'Vatbaar voor toerekening' is letterlijk: 'geschikt om te beschuldigen'. En dat is precies wat het woord inhoudt.

toerekeningsvatbaar betekent: 'geestelijk gezond en daarom verantwoordelijk voor zijn/haar daden'

Wat voor straf een dader van een misdrijf krijgt, is niet alleen afhankelijk van wat hij of zij gedaan heeft. De strafrechter moet ook beoordelen of de dader op het moment van de daad wel toerekeningsvatbaar was, of 'verminderd toerekeningsvatbaar', of ontoerekeningsvatbaar. Dat wordt onderzocht door experts: psychologen en psychiaters.

Als een verdachte psychisch ziek is, bijvoorbeeld door een persoonlijkheidsstoornis of door een psychose, is hij niet net zo zwaar verantwoordelijk is voor zijn daden als iemand die geestelijk gezond is. De straf kan dan lager uitvallen. De rechter kan zo'n dader ook verplicht laten opnemen in een psychiatrische inrichting. Vaak is dat een tbs-kliniek. (Tbs betekent 'terbeschikkingstelling': de rechter stelt iemand die een gevaar vormt voor de maatschappij, ter beschikking aan de staat.)

Bekende misdadigers van wie hun toerekeningsvatbaarheid is onderzocht, zijn Anders Breivik en Volkert van der G. Zij zijn toerekeningsvatbaar verklaard.

Extra
Een bekende film over een ontoerekeningsvatbare misdadiger is TBS, met Theo Maassen.