donderdag 31 mei 2012

afgunst

"Nederland en andere landen hebben Syrische diplomaten het land uit gezet om hun afgunst over het bloedbad te laten blijken." Dat schreef de Volkskrant gisteren. Kun jij zien wat er mis is met die zin?
Het gaat om het woord afgunst. Er had iets anders moeten staan, zoals afschuw, afkeer of afkeuring. Want:

afgunst betekent: 'jaloezie'

Natuurlijk is niemand jaloers op het bloedbad. Wie jaloers is, gunt een ander iets niet, of wil het juist zelf hebben, of allebei. Dat past niet bij de vreselijke moorden in Syrië.

Als je goed naar het woord afgunst kijkt, kun je een beetje zien wat het letterlijk betekent: af betekent hier 'niet', en gunst komt van gunnen: 'iemand iets niet gunnen', dus. Een paar voorbeelden:

  • Dat Nederlanders bij een voetbaltoernooi zo anti-Duits zijn, is pure afgunst. (Het is jaloezie: ze zijn jaloers dat Duitsland zo vaak kampioen wordt.)
  • De banden van zijn nieuwe Audi bleken lek gestoken te zijn door de afgunstige buurman. (De buurman was jaloers; hij misgunt de ander zijn dure auto, oftewel: hij gunt de ander die auto niet.)
Of was de afgunstige buurman ook anti-Duits? (foto: Clicktrack)
Extra

Er zijn mensen die luxaflex 'de jaloezieën' noemen. Dat woord heeft te maken met jaloezie in de betekenis 'afgunst, het jaloers zijn'. Die naam werd namelijk in de vijftiende eeuw in Italië gegeven aan tralies van hout of ijzer die vrouwen uit het zicht hielden van voorbijlopende mannen (zie de Etymologiebank).

9 opmerkingen:

  1. Luxaflex is volgens mij een bepaald merk zonwering. Persoonlijk ken ik niemand die die naam gebruikt om zijn jaloezieën aan te duiden.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Volgens Google komt "luxaflex voor het raam" bijna even vaak voor als "jaloezieën voor het raam". Onze indruk is dat meer mensen 'luxaflex' zeggen dan 'jaloezieën'; op internet komt 'jaloezieën' vaker voor omdat 'luxaflex' van oorsprong (en nog steeds) een merknaam is, die andere bedrijven niet willen/mogen gebruiken.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Met LUXAFLEX werd volgens mij door de fabrikant bedoeld dat het licht(LUX) binnen flexibel gemaakt kan worden.

      Verwijderen
  3. @ Anoniem: Dat is vreemd, ik ken juist niemand die 'jaloezieën' gebruikt om zijn (nep) luxaflex aan te duiden.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik zeg altijd luxaflex. Misschien is het regiogebonden. Jaloezieën ken ik wel, maar ik hoor het zelden.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Leuke geschiedenis achter dit woord zeg, weer wat geleerd, Bedankt.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Vroeger hadden we op school een gebogen zonnewering aan de buitenkant. Bij warm weer was dan de vraag:"Meneer, mogen de markiezen naar beneden?" Ik zie dat de zonneschermen de laatste jaren weer in zwang zijn gekomen, maar gebruikt iemand het woord ´markiezen´nog wel eens?

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Volgens mij betekent het woord jaloezie: iets ook willen hebben wat een ander heeft of is en afgunst: het af willen pakken of de ander niet gunnen wat hij heeft of is.
    Daar zit wel een verschil tussen, ik kan iemand met een mooie auto zien en denken dat ik die ook zou willen hebben en die persoon oprecht complimenteren met zijn/haar auto, ik kan ook gemeen naar die persoon gaan kijken en denken dat hij die auto niet verdient en zelf zo ver gaan dat ik de auto wil vernielen of hem wil benadelen. Jaloezie is wel eens te begrijpen, afgunst vind ik afschuwelijk!

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Is afgunst daadwerkelijk jaloezie? Vanuit de psychologie wordt de betekenis dat men de ander het e.e.a. niet gunt gerelateerd aan de emotie. Zoals definities worden uiteengezet lijkt het erop dat de mate van de emotie het verschil zou uitmaken of er sprake is van jaloezie of afgunst. Onze maatschappelijk normen hebben ons geleerd dat afgunst erger zou zijn.

    Ontleden wij het woord afgunst rationeel, zoals door de auteur van 'Onze taal', dan betekent het letterlijk niet meer dan 'het niet gunnen van wat een ander heeft/krijgt'. Wat de achterliggende mening is die ten grondslag van dit oordeel ligt, kan verschil uitmaken of het wel of niet erg is. Want is het terecht 'de dief zijn buit niet te gunnen? Of hetgeen iemand met vals spelen heeft bereikt?

    De woorden jaloezie en afgunst mogen dan erg op elkaar lijken, toch zie ik jaloezie meer als een status van emotie in hetgeen men zelf ook begeert. Afgunst daarentegen komt voort uit een terechte of onterechte oordeelvorming over hetgeen een ander heeft of krijgt zonder dat men het zelf ook wilt. En vanuit die context is afgunst een maatschappelijk verantwoorde mening, vooral als men het op basis van juiste oordeelvorming kan plaatsen.

    Jaloezie of afgunst wordt pas erg wanneer men onterecht hetgeen de ander heeft verkregen afneemt of laat afnemen.

    BeantwoordenVerwijderen