mascotte

Wenlock en Mandeville. Ooit van gehoord? Nee? Dat kan best eens veranderen de komende weken. Vrijdag beginnen in Londen de Olympische Spelen, en daar zijn Wenlock en Mandeville de mascottes van.

Wie of wat zijn die Wenlock en Mandeville? Het zijn een soort tekenfilmfiguren of poppetjes - ze hebben een eigen website, en ze zijn in Londen overal te zien en ook te koop als souvenirs. Er zijn zelfs animatiefilms met ze gemaakt (dit is deel 4):

mascotte betekent: 'voorwerp dat geluk brengt' of 'reclamefiguurtje'

Een mascotte is van oorsprong iets wat geluk brengt (een ding, een mens of een dier); het is dus typisch bijgeloof. Het woord is in het Nederlands en het Engels (mascot) pas bekend geworden door een operette (de voorloper van de musical) uit 1880: La Mascotte. Die gaat over een boerenmeisje dat overal geluk brengt zolang ze maagd blijft.
Later werd een mascotte steeds meer iets wat bij een sportteam of een evenement hoorde, en daardoor werd zo'n symbool langzaamaan ook een reclamefiguur.

Extra
Handig om te weten: ook de woorden talisman en amulet betekenen 'gelukbrengend voorwerp'.

malafide

Draco Malfidus (of Malfoy in het Engels) - die ken je natuurlijk wel uit de Harry Potter-boeken en -films. Geen lieverdje, net als zijn vader Lucius. Schrijfster J.K. Rowling heeft die familie niet voor niets de naam Malfidus gegeven.

Malfidus verwijst namelijk naar de Latijnse woorden malus ('slecht') en fides ('trouw, vertrouwen, geloof'). Ook het woord malafide komt daarvandaan. Je hebt onder meer malafide huiseigenaren ('huisjesmelkers' waar we laatst over twitterden), malafide uitzendbureaus en er is ook malafide hondenhandel.

malafide (spreek uit: 'ma-la-fie-duh') betekent: 'onbetrouwbaar'

Extra
Het tegenovergestelde van malafide is bonafide: 'betrouwbaar'. Dat wordt ook wel te goeder trouw genoemd, zoals te kwader trouw hetzelfde is als malafide. En ken je de uitdrukking op de bonnefooi ('op goed geluk')? Dat komt van de Franse versie van bonafide: à la bonne foi, 'in goed vertrouwen'.

bis

'Bis! Bis!' Het zal niet vaak meer geroepen worden, maar laatst stond het nog in de Donald Duck. Het is iets wat het publiek vroeger riep na een goed optreden in een (muziek)theater.

bis (spreek uit: 'bies') betekent: 'nog een keer!'

De toeschouwers of luisteraars willen dus iets nog een keer horen. Oftewel: ze willen een toegift. Dit gebruik is ontstaan in de operawereld; het ging er dan om dat het publiek een lied zó mooi vond dat ze het meteen nog een keer wilden horen.

Extra

Bis komt uit het Latijn en betekent 'twee keer'. Je ziet het soms ook in huisnummers (Rozenstraat 93bis, dan is het vaak een bovenwoning). En bi- komt in een paar woorden voor die iets met 'twee' of 'dubbel' betekenen: biseksueel (dat ben je als je op mannen én vrouwen valt), biatlon (twee sporten: langlaufen en schieten).

dissident

Sommige dissidenten winnen een Nobelprijs.

Ken je de uitdrukking 'een luis in de pels'? Dat is iemand die kritiek heeft op wat zijn eigen groep of partij denkt en doet. De PVV, de partij van Geert Wilders, had onder meer Hero Brinkman, die uiteindelijk uit de partij stapte. En het CDA heeft twee 'onwillige' Kamerleden die eigenlijk niet met de steun van de PVV hadden willen regeren.

Zulke 'lastpakken' in de eigen kring of partij worden vaak dissidenten genoemd. Die naam is het bekendst uit dictaturen: landen waar één partij of persoon het voor het zeggen heeft. Dissidenten hebben in het openbaar kritiek op dat systeem.
Bekende dissidenten van de laatste veertig jaar zijn de geleerde Andrej Sacharov in de Sovjet-Unie, de schrijver en latere president Václav Havel in (toen nog) Tsjechoslowakije, en de politica Aung San Suu Kyi in Birma (Myanmar). In landen als Cuba en China zijn er nog steeds dissidenten, zoals de kunstenaar Ai Weiwei, die nu huisarrest heeft, en Chen Guangcheng, die in mei het Amerikaanse Congres wist te bellen.

dissident betekent: 'iemand die anders denkt dan zijn/haar partij of dictatuur wil'

Extra
Je kunt dissident ook als bijvoeglijk naamwoord gebruiken, zoals in deze zinnen:

• Kathleen Ferrier en Ad Koppejan waren de dissidente CDA'ers.
• De katholieke kerk is niet blij met dissidente priesters, die zich niet aan de regels uit Rome houden.