bakkeleien

Het weekblad Donald Duck staat deze week in het teken van taal: in Duckstad wordt 'Het Groot Ducktee' gehouden. Het blad staat erom bekend in de strips veel oude woorden en uitdrukkingen te gebruiken, wat in de stripwereld ook wel 'Duckstads' wordt genoemd. Donald Duck gebruikt "niet alleen woorden als 'bakkeleien'", maar hij "verrijkt ook de Nederlandse taal, zoals hij deed met 'Verweggistan'." (Telegraaf.nl)

bakkeleien betekent: 'ruziemaken, kibbelen'

• Mijn broers zijn aan het bakkeleien over wie de tafel moet dekken.
• Er wordt al jaren gebakkeleid over een nieuwe weg in ons dorp.
• David bakkeleit elk weekend met zijn ouders over hoe laat hij 's avonds thuis moet komen.

Bakkeleien is ontleend aan het oude Maleise woord berkelahi, dat ongeveer hetzelfde klonk. Welke klank uit bakkeleien maakt het woord extra leuk voor de Donald Duck?
Van het werkwoord bakkeleien kun je een zelfstandig naamwoord maken. Vul dat woord in in de volgende zin:
- Door dat eindeloze … begonnen we om 20.00 uur pas echt met het spel.
Het Groot Ducktee verwijst naar een bekende spellingwedstrijd die aanstaande zaterdag op tv is. Wat is de naam daarvan?

Extra
Hoewel bakkeleien niet zo deftig klinkt en daarom vaak een 'informeel' woord wordt genoemd, hoor je het toch vaak in de politiek. Door het woord te gebruiken kun je even lekker overdrijven, waar politici soms behoefte aan hebben.

bühne

Tijdens een optreden van U2 in Parijs verscheen de Amerikaanse rockband Eagles of Death Metal (voor het eerst sinds de aanslagen in Parijs) op de bühne.

 bühne betekent: 'podium, toneel'

• Dat talent uit The Voice kan niet alleen goed zingen, hij is er ook voor gemaakt om op de bühne te staan!
• Willeke Alberti staat al jaren op de bühne.
• De tv-serie Bloedverwanten is vanaf september tot medio februari 2016 op de bühne te zien, in maar liefst 75 verschillende theaters.

De twee puntjes die op de ü staan in bühne, noem je een 'umlaut'. Dit teken staat er voor de uitspraak. Zónder die umlaut wordt de u namelijk als 'oe' uitgesproken in de taal waaruit we het woord geleend hebben. Met een umlaut is het een gewone 'uu'. Uit welke taal hebben we bühne en bijvoorbeeld ook überhaupt geleend?
Bühne lijkt toevallig een beetje op het woord tribune, dat uit het Frans komt. Welk opvallend verschil zie je in de betekenissen van de twee woorden?
Bühne kan ook figuurlijk gebruikt worden, in de uitdrukking iets doen voor de bühne. Hiermee wordt bedoeld: 'iets (alleen maar) doen om aandacht te krijgen, in de belangstelling te staan'. Doe jij weleens iets voor de bühne?

Extra
Wie kan er nu beter over de bühne zingen dan iemand die er zelf regelmatig op staat? Jan Smit vertelt in dit liedje hoe hij het vindt om op de bühne te staan.

prognose

Uit een bericht op Trouw.nl: "De Europese Unie verwacht de komende twee jaar drie miljoen nieuwe vluchtelingen. Is die prognose niet te voorzichtig?"

 prognose betekent: 'voorspelling, uitspraak over hoe iets verder zal gaan, verwacht resultaat'

• Volgens de prognoses zal die nieuwe politicus veel stemmen krijgen bij de verkiezingen.
• De prognose van de dokter is dat ik na een maand rust weer kan sporten.
• De prognose is gunstig: 80% van de patiënten herstelt snel na deze operatie.

Het woord prognose wordt vaak gebruikt door artsen, als ze aan patiënten vertellen hoe de behandeling en het herstel van hun ziekte waarschijnlijk zullen verlopen. Er is dan eerst een diagnose gesteld: 'onderzocht en vervolgens vastgesteld welke ziekte iemand heeft'.
Vul de woorden prognose en diagnose in het verhaaltje hieronder op de juiste plekken in.
De glazenwasser is vorige maand tijdens zijn werk van een ladder gevallen. De ... was dat hij twee maanden thuis zou moeten blijven. De ... was namelijk een dubbele beenbreuk. Maar de ... is inmiddels bijgesteld naar ruim 6 maanden, want bij een tweede onderzoek werd de ... gesteld dat hij nog twee andere breuken in zijn voet had.
In welk onderdeel van het journaal op tv worden altijd prognoses gedaan: het binnenlands nieuws, het sportnieuws of het weerbericht?

Extra
Prognoses komen ook veel voor tijdens verkiezingen, bijvoorbeeld voor de Tweede Kamer of een gemeenteraad. Voordat de uitslagen bekend zijn, worden er eerst altijd allerlei prognoses gedaan.