parodiëren

Mona Lisa van een andere planeet.

Gers Pardoel, Britt, Filemon Wesselink en zanger Rinus - maar ook James Bond, koningin Beatrix, Hitler en Mona Lisa. Allemaal worden ze nagedaan (of nagemaakt) door anderen; ze worden geparodieerd.

parodiëren betekent: 'op een grappige en/of spottende manier nadoen'

Het zijn niet alleen mensen die het slachtoffer worden van een parodie. Er worden bijvoorbeeld ook liedjes geparodieerd, tv-programma's, films, boeken en kunst. De parodie lijkt op het origineel, zodat je weet waar het op slaat - maar de tekst of het uiterlijk is veranderd en meestal wordt alles nogal overdreven.

Een ander woord voor parodie is persiflage [per-sie-fla-zjuh]; parodiëren is persifleren.

Extra

Parodieën in woorden uitleggen is best saai. Filmpjes zijn veel leuker!

hekelen

"Amnesty hekelt schuldverklaring Pussy Riot‎", "Commissie hekelt ex-chef Barclays‎", "Van Bommel hekelt gedoe om kaarten‎": je komt dat woord hekelt bijna elke dag wel tegen in het nieuws.

Je zou makkelijk kunnen denken dat hekelen 'een hekel hebben aan' betekent, maar dat klopt niet.

hekelen betekent: 'scherp bekritiseren'

Als je dat weet, snap je die nieuwsberichten ook beter:

• Amnesty heeft scherpe kritiek op de schuldverklaring die de meiden van Pussy Riot (moesten) uitspreken.
• De commissie velt een hard oordeel over de voormalige baas van de bank Barclays.
• Van Bommel bekritiseert het gedoe om de kaarten.

Extra
Hekelen is een typisch woord voor nieuwskoppen. Dat komt doordat het kort is, en zo'n kop moet in zo min mogelijk letters zo veel mogelijk zeggen. Er zijn nog twee werkwoorden die je bijna alleen maar in koppen boven berichten tegenkomt: laken ('sterk afkeuren') en gispen ('berispen, bekritiseren, terechtwijzen').

• Brussel laakt PVV-website (Europese instellingen in Brussel keuren een PVV-website met kritiek op hoge ambtenarensalarissen af)
• Jordanië gispt Syrië om beschieting (Jordanië roept Syrië op het matje: het land veroordeelt de Syrische beschietingen)

paranoïde

Elvis Presley is al heel lang dood. Maar omdat hij zo beroemd was, wordt zijn sterfdag (vandaag 35 jaar geleden) telkens weer herdacht; dat zal met Michael Jackson of Amy Winehouse in de toekomst ook wel gebeuren.

Van de laatste levensjaren van Elvis word je niet blij. Hij gebruikte drugs, was ontzettend dik en bovendien was hij paranoïde, schreef De Telegraaf vandaag.

paranoïde betekent: 'extreem wantrouwend, achterdochtig'

Iemand die paranoïde is, vertrouwt andere mensen niet, omdat hij denkt dat ze kwade bedoelingen met hem hebben. Zo iemand denkt bijvoorbeeld dat hij gevolgd of achtervolgd wordt, of gelooft in allerlei complotten. Paranoïde waanideeën horen bij sommige psychiatrische ziektes. Er bestaat ook een 'paranoïde persoonlijkheidsstoornis'.

• De buurvrouw van oma is paranoïde: ze heeft al heel vaak de politie gebeld omdat ze ervan overtuigd is dat oma haar vergiftigt.
• Waarom vertrouw je me nooit? Je lijkt wel paranoïde!

Extra
Als je paranoïde bent, lijd je aan paranoia. Vaak zeggen mensen dat iemand 'paranoia is', maar volgens Taaladvies.net kun je alleen 'paranoïde zijn'.

vehikel

Dit vehikel haalt Zuid-Frankrijk niet meer.

Vehikel. Dat woord klinkt raar en het ziet er ook gek uit. Weet jij wat het allemaal kan betekenen?

Al tweeduizend jaar geleden, in het Latijn, betekende vehiculum 'voertuig, wagen'. Maar als je een auto of iets anders wat rijdt tegenwoordig een vehikel noemt, is dat niet vriendelijk bedoeld.

• Wou je met dát vehikel helemaal naar Zuid-Frankrijk rijden? Dat lukt je nooit!
• Met haar nieuwe sportfiets was ze drie keer zo snel op school als met haar aftandse vehikel.

Lastiger is dat vehikel een nogal vage betekenis erbij gekregen heeft, die je misschien het best met 'middel' kunt omschrijven.

vehikel (spreek uit: vee-hie-kuhl) betekent: 'lelijk of oud voertuig'; 'middel om iets te bereiken'

Die 'middel'-betekenis zie je bijvoorbeeld hier:

• De films Oceans 11, 12 en 13 zijn echte sterrenvehikels. (De films zijn een middel om beroemde acteurs in beeld te brengen; het verhaal is minder belangrijk.)
• Facebook is voor jou een sociaal netwerk, maar voor de makers is het meer een vehikel voor het verkopen van advertenties. (Het dient vooral daarvoor.)

Extra
De TROS heeft heel lang het programma Te land, ter zee en in de lucht gemaakt. De karren die de deelnemers daarvoor in elkaar zetten, kun je gerust vehikels noemen. Kijk maar naar deze video.

vroom

Marianne Vos heeft het dankzij haar gouden olympische medaille al mogen zingen: het Wilhelmus. Nu hebben we in Nederland de pech dat we het oudste volkslied ter wereld hebben. En dat maakt de tekst ervan best moeilijk te begrijpen.

Wat bedoel je bijvoorbeeld als je zingt: "Dat ik doch vroom mag blijven, uw dienaar t'aller stond"? Willem van Oranje richt zich in dat stukje van het zesde couplet tot God. Dat is een belangrijke aanwijzing.

vroom betekent: 'levend zoals volgens je geloof goed is'

Iemand die vroom is, is dus gelovig en laat dat ook zien in de manier waarop hij of zij leeft.

• Naast ons wonen vrome christenen: ze vloeken nooit en ze gaan 's zondags twee keer naar de kerk.
• Als vrome moslim heb je het deze zomer zwaar: omdat het tijdens de ramadan lang licht is, mag je een hele tijd niets eten en drinken.

Extra

Het Wilhelmus klinkt nogal plechtig. Dat wordt anders als je een vuvuzela gebruikt ...