donderdag 28 maart 2013

passie

Het is een heel spektakel geworden, The Passion. Na Gouda en Rotterdam wordt dit jaar het verhaal van Jezus' dood aan het kruis opgevoerd in Den Haag - vanavond is dat live op tv te zien.

Als je erop let, zie je dat woord passion rond Pasen wel vaker opduiken. Bijvoorbeeld in Mel Gibson's film The Passion of the Christ uit 2004. Maar je hebt ook de Matthäus-Passion, een beroemd muziekstuk van de componist Johann Sebastian Bach dat vaak op of rond de vrijdag voor Pasen (Goede Vrijdag) wordt uitgevoerd (beluister hier de mooiste stukken).

Het Engelse passion ('pèsjun') en het Duitse Passion ('pasjóón') vertaal je in het Nederlands met passie.

passie betekent: 'het lijdensverhaal van Jezus'

Je kent passie vast wel in de andere betekenis: 'hevige liefde'. Als twee mensen erg verliefd zijn, beleven ze passie, en je kunt bijvoorbeeld ook een passie voor sport of een passie voor reizen hebben. Dat hetzelfde woord ook deze totaal andere betekenis heeft, komt doordat passio al in het Latijn naast 'lijden' ook een 'heftige emotionele toestand' kon zijn.

Extra
Weet je niet wat je vanavond kunt verwachten, dan zie je hier een voorproefje: Do, die twee jaar geleden in de rol van Jezus' moeder Maria 'Zeg me dat het niet zo is' zong.

donderdag 21 maart 2013

melanoom

Het blijft maar ijskoud. Dus wat doe je straks op de eerste warme zonnige dag? De hele dag in de zon liggen natuurlijk!

Helaas, zo natuurlijk is dat niet. Je kunt er flink van verbranden. Maar wist je ook dat je er sneller een oude huid van krijgt? En dat je er een melanoom door kunt oplopen?

melanoom betekent: 'gevaarlijk gezwel aan huid of oog'

Een melanoom is een agressief groeiende, kwaadaardige tumor - een vorm van kanker dus. Vaak is het een donkergekleurde vlek die verandert van vorm. Melanomen zijn gevaarlijk omdat de kankercellen zich door het lichaam kunnen gaan verspreiden. Daarom moet een arts het melanoom altijd weghalen.

De Stichting Melanoom voert campagne tegen zonnen op jonge leeftijd, omdat dat later extra gevaarlijk is. Je kunt ze volgen op Facebook. En er is een video op YouTube van mensen die hun eigen 16-jarige ik waarschuwen.

Extra
Iets heel anders. Heb je een Androidtelefoon of een iPhone? Dan kun je nu de gratis app van Onze Taal downloaden! Altijd antwoord op taalvragen bij de hand.

donderdag 14 maart 2013

verguisd

"Veel docenten verguisden jarenlang de boekverslagen op websites als Scholieren.com", staat op de website van Trouw. Wát deden ze met die boekverslagen? En nee, het heeft niet met vergruizen ('tot gruis maken') of verhuizen te maken.

Verguizen is het bekendst van het voltooid deelwoord verguisd, dat vaak als bijvoeglijk naamwoord wordt gebruikt. Bijvoorbeeld:

  • "Het is alvast een van de meest verguisde jurken uit de Oscargeschiedenis", schreef het VRT Nieuws onlangs over de jurk van Gwyneth Paltrow bij de Oscaruitreiking van 2002.
  • Oprah Winfrey interviewde laatst de ooit gevierde en nu verguisde wielrenner Lance Armstrong.
  • De verguisde Pim Fortuyn heeft achteraf vaak gelijk gekregen.

Weet je het al?

verguisd betekent: 'afgekraakt, bespot'

Extra
Wie verguisd wordt, hoeft niet bang te zijn dat dat zo blijft. André Hazes was vroeger een door veel mensen verguisde zanger. Maar sinds de documentaire Zij gelooft in mij, en al helemaal sinds zijn overlijden, heeft hij een heldenstatus. Geen wonder dat er nu een musical over hem is gemaakt.

donderdag 7 maart 2013

manoeuvreren


  • Met een scooter kun je veel handiger door Rome manoeuvreren dan met een auto.
  • Een groot vrachtschip door een sluis manoeuvreren is een hele kunst.
  • Je hebt jezelf in een lastige positie gemanoeuvreerd!
  • Door slim te manoeuvreren won ze bijna elke schaakpartij.

Kun je al raden wat manoeuvreren betekent? Het heeft niet alleen een letterlijke, maar ook een figuurlijke betekenis.

manoeuvreren (spreek uit: ma-noe-vree-ruhn) betekent: '(laten) bewegen, sturen'

Bij het werkwoord manoeuvreren hoort het zelfstandig naamwoord de manoeuvre (ma-neu-vruh). Dat betekent 'beweging', zowel letterlijk als figuurlijk:

  • De autocoureur wist door een knappe manoeuvre zijn racewagen weer in de goede richting op de baan te krijgen.
  • Die zogenaamde bespreking op het gemeentehuis was natuurlijk maar een afleidingsmanoeuvre om hem naar de prijsuitreiking te krijgen.

Letterlijk betekende manoeuvre ooit 'handarbeid'. Het woord oeuvre (eu-vruh) betekent nog steeds 'werk', om precies te zijn 'al het werk van een kunstenaar'.

Extra
Parkeren is een vorm van manoeuvreren met de auto. Het vooroordeel dat vrouwen dat niet zouden kunnen, is flauw, maar Smack the Pony maakte er een leuke sketch van.